Wat is er nodig op een school om kinderen optimaal tot bloei te laten komen, alle kinderen willen van nature leren dus daar hoef je je geen zorgen om te maken. Het belangrijkste is dat je een goede leeromgeving schept en dan heb ik het niet over een goede school, gemotiveerde leerkrachten of uitdagende materialen. Natuurlijk helpen deze maar er komt nog iets voor, alles valt of staat met de veiligheid die kinderen ervaren op school. Vaak wordt gedacht dat het om fysieke veiligheid gaat, maar niets is minder waar, fysieke veiligheid is alleen handiger af te vinken. Ik heb het over emotionele veiligheid, een klimaat waar kinderen kunnen leren van hun fouten. Waarbij het belangrijk is dat kinderen samen de leefregels van hun schoolgemeenschap bepalen. En in de praktijk zich ook aan deze afspraken houden, en als het dan anders gaat dan gepland, leren hoe ze dit weer kunnen herstellen. De bemiddelingskring kan hier een cruciale rol inspelen, weten hoe?

Veiligheid kun je niet afdwingen, vertrouwen moet groeien.

Er is een onveilige situatie of conflict voorgevallen en het eerste wat mensen roepen, dat lossen we wel even op. We maken nog scherpere regels, gaan nog meer controleren en gaan straffen als de regels toch overtreden worden. Het enige wat je hiermee creëert is meer emotionele onveiligheid. Mensen weten niet waar ze aan toe zijn, zijn bang om nog maar iets te doen wat buiten de lijntjes is. Vaak heeft een onveilige situatie een onderliggende oorzaak. En met meer regels en controles ga je de oorzaken alleen maar onderdrukken. Wat bijna altijd leidt tot meer onveilige situaties omdat je niets hebt gedaan aan het wegnemen van de oorzaak. Het grootste nadeel is dat je het niet meer ziet, waardoor het vaak nog erger wordt en dat je niet meer kunt helpen om het wel op te lossen.
Dus de gedachte: ‘We zorgen wel even snel voor meer veiligheid door regels en controle’ is dus een mythe. Veiligheid en vertrouwen is iets wat moet groeien, daar moet je tijd in investeren, des te eerder je begint des te eerder je kunt oogsten.

Controle is goed, vertrouwen is beter.

De maatschappij is de laatste decennia erg veranderd, vroeger vertelde iemand boven in de top wat je moest doen. Tegenwoordig komen de beste ideeën van onderen. We zijn van top-down besturing naar bottum-up besturing gaan. Mensen laten zich niet meer vertellen wat ze wel en niet moeten doen, waarom zouden onze kinderen dat dan wel willen. Vroeger waren misschien alleen de geleerde mensen slim, tegenwoordig is iedereen al zo slim als vroeger de geleerde. Het nadeel van controle is, dat als het verslapt of wegvalt iedereen ineens minder gaat doen of zich anders gaat gedragen, controle is namelijk angst gedreven. Het werkt veel beter om mensen te betrekken bij ideeën, bij het nemen van beslissingen en bij het maken van afspraken. Mensen voelen zich niet alleen meer serieus genomen, ze voelen zich ook meer betrokken en doordat ze hebben meebeslist nemen ze automatisch ook meer verantwoordelijkheid voor de gemaakte beslissingen, keuzes of afspraken. Deze manier van samenwerken zorgt voor vertrouwen en als het anders gaat dan kun je elkaar gewoon aanspreken.

De bemiddelingskring geeft kinderen de kans om te leren.

Zie onveilige situaties, conflicten en ruzies als een leermoment. Wat voor grote mensen geldt, geldt ook voor kleine mensen en geldt ook voor kinderen. Er gebeuren zelden zaken die echt levensbedreigend zijn, zeker als je er tijdig bij bent of er goed mee omgaat, de bemiddelingskring kan hierbij helpen.
Een effectieve bemiddelingskring maakt vaak deel uit van een structuur waarbij je als school ook andere kringen hebt, die zorgen voor de besturing van de school. Maar kan ook op zichzelf staan, of een begin vormen van het meer en meer gaan werken met sociocratische principes. Je hebt als school regels opgesteld of nog mooier in een schoolkring afspraken gemaakt hoe je met elkaar omgaat, wat wel en niet mag. Mocht het zo zijn dat iemand (lees kinderen, leerkrachten, coaches, ouders etc) zich hier niet aanhoudt dan wordt dit besproken in de bemiddelingskring. In de bemiddelingskring wordt ingebracht wat er gebeurd is, wordt er hoor en wederhoor toegepast en wordt er een oordeel geveld. Het meest effectieve is als het oordeel niet gevolgd wordt door een straf maar door een consequentie / voorstel wat bijdraagt om de volgende keer beter met de regel of afspraak om te gaan.
De doelen van de bemiddelingskring zijn:
– binnen de school te helpen met het oplossen van situaties en conflicten waar je zelf niet uitkomt;
– te leren verantwoordelijkheid te nemen voor de gemaakte afspraken;
– te herkennen wat je eigen aandeel is bij een conflict en verandering van je gedragingen voor te stellen om eenzelfde conflict in de toekomst te voorkomen.

De bemiddelingskring in de praktijk.

In tegenstelling tot wat veel mensen in het begin denken, hoeft bij een bemiddelingskring niet iedereen aanwezig te zijn, dit mag wel maar dan zij ze publiek, zonder spreekrecht. Een bemiddelingskring bestaat uit 3 personen, één volwassen en twee kinderen met die kanttekeningen dat iedereen gelijk is. Iedereen kan een voorval indienen, degene die wat overkwam, degene die wat deed of iemand van de leiding. De indiener schrijft (indien nodig met hulp van iemand anders) op wat er gebeurd is en dient dit in. De volgende dag worden alle betrokkenen uitgenodigd en wordt het voorval voorgelegd. Iedereen mag daarbij zijn kant van het verhaal vertellen, waarbij iedereen op zijn beurt moet wachten. Er worden een aantal rondes gedaan zodat iedereen heeft kunnen zeggen wat hij wilde, eventueel worden er ook nog getuigen gehoord. Zodat het voor de bemiddelingskring duidelijk is wat er gebeurd is zodat er daarna naar een oplossing gezocht kan worden.
Je kunt dan twee kanten op, één je kiest ervoor om samen te zoeken naar een passend voorstel waarmee beide partijen kunnen leven, wat ook nog eens bijdraagt aan het beter begrijpen van de regels of afspraken. Of twee, je hebt in de schoolkring naast de afspraken ook al bedacht welke consequenties er volgen bij het niet nakomen van de regels of afspraken. In het eerste geval dan ga je meer werken volgens de sociocratische principes waarbij je wilt dat iedereen consent is met de oplossing, niet te verwarren met consensus, het gaat erom dat er niemand een overwegend bezwaar heeft tegen het voorstel. In het twee geval dan ga je meer volgens de principes van een sudburyschool werken, maak je meer gebruik van vooraf afgesproken consequenties, je gaat dan meer richting een juridisch comité.

De bemiddelingskring zorgt ervoor dat iedereen gezien en gehoord wordt.

Vaak komt er geen voorstel om de situatie op te lossen, omdat het spreken van de situatie al voldoende was. Door alle kanten van een situatie te benoemen, wordt vaak al helder wat er echt gebeurd is en wat het gedaan heeft met alle personen die betrokken waren bij deze situatie. En als er dus wel een voorstel komt dan kan dit alleen maar aangenomen worden als iedereen hiermee consent is, dus van alle aanwezigen de pester en gepeste, slachtoffer en dader, verongelijkte en gelijk hebbende, etc.
Het mooie van het werken met sociocratische principes waarbij iedereen gelijkwaardig is, iedereen een stem heeft en iedereen aan het woord komt, is dat het zorgt voor erkenning, opluchting en bevrijding bij alle betrokkenen. Je mag er zijn, je mag leren en alles is bespreekbaar, vooraf is nooit bekend wat de uitkomst zal zijn.
Door met alle betrokkenen te spreken over wat er gebeurd is, door dat iedereen zijn/haar verhaal mag doen, zonder in de rede gevallen te worden, omdat iedereen op basis van gelijkwaardigheid meebeslist in hoe de situatie opgelost kan worden, ontstaan er zulke mooie situaties. Zulke mooie groei-momenten waar kinderen hun hele schooltijd op kunnen teren. Door eerlijk te kijken naar ieders aandeel, komt boven tafel waar het echt over gaat!

Hoe begin je met een bemiddelingskring.

Het begint met het besluit dat je veiligheid op school belangrijk vindt, dat het belangrijk is dat iedereen zich aan de gemaakte regels / afspraken houdt. En als dat niet gebeurt dat iedereen daarvan mag leren op een positieve en constructieve wijze. Met het besluit dat er niet één iemand de baas is, met het besluit dat niet een volwassenen bepaalt wat er gebeurt. Maar met het besluit dat iedereen gelijkwaardig is en dat de uitkomst uit de bemiddelingskring wordt gerespecteerd.
Het moet voor iedereen duidelijk zijn wat de schoolregels zijn, of nog mooier dat iedereen consent is (geen overwegend bezwaar heeft) met de gemaakte schoolafspraken. Ben je hier als school nog niet aan toe, dan kun je eerst beginnen met het naleven van de schoolregels. Waarbij het wel handig is om in een klein comité met leiding, leerkrachten en ouders opnieuw naar de regels te kijken. Probeer er zo min als mogelijk te bedenken, beschrijf wat je wel wilt zien i.p.v. van wat je niet wilt zien, zorg dat ze realistisch, haalbaar en positief geformuleerd zijn.
Deel daarna de regels met alle leerkrachten, kinderen en ouders. Deel daarna dat je als school met een bemiddelingskring gaat beginnen en leg uit wat het is en hoe het werkt.
Het is gebruikelijk om met grote regelmaat nieuwe deelnemers te kiezen voor het runnen van de bemiddelingskring, minimaal 1 x per kwartaal. Begin met drie mensen, één volwassenen (dit mag ook een buitenstaander zijn) en twee kinderen, in het begin is het handig om iets oudere kinderen te kiezen zodat het snel duidelijk wordt hoe de bemiddelingskring werkt.
Zorg dat je de mensen opleidt die met de bemiddelingskring gaan werken, het volgen van de juiste structuur zorgt voor het grootste succes.
Elke dag op een vast tijdstip is er een bemiddelingskring, deze is verplicht voor iedereen die het betreft.
In het begin helpt het om andere kinderen uit te nodigen om te komen kijken hoe de kring werkt, zodat ze zien dat het er eerlijk aan toe gaat en dat ze de kring ook gaan gebruiken als zij ergens mee zitten. Waarbij het wel duidelijk moet zijn dat het ‘publiek’ niet mag spreken.
Zeker als je net begonnen bent is het slim om in een grotere kring, of schoolkring een korte samenvatting te geven van wat er behandeld is en wat er uitgekomen is.
Spreek met iedereen een datum af dat de bemiddelingskring gaat beginnen.
En dan komt de laatste en belangrijkste stap, begin met de bemiddelingskring.

Wat maakt een bemiddelingskring tot een succes.

Het belangrijkste is dat je er vertrouwen in hebt dat het gaat werken. In het begin gaan kinderen de kring uitproberen, hoe werkt het, kan ik op deze manier wel mijn zin / gelijk krijgen, etc. Maak je geen zorgen, dit is hoort er bij, dit is heel gebruikelijk, het heet leren.
Ben lief voor jezelf, besef dat je met iets nieuws gaat beginnen, dat het dus niet in 1 keer zal gaan lukken. Geef iedereen de kans om dit te leren, als het even tegenzit ga je dus niet stoppen maar bijsturen, dan zorg je dat je er iemand bijhaalt die wel weet hoe je hier een succes van kunt maken. Daarnaast is het belangrijk om vertrouwen in de kinderen te hebben, denk groots over ze en geef ze de kans om te leren. Veel scholen geloven niet dat kinderen eerlijk gaan zijn over wat er gebeurd is, ze geloven niet dat kinderen in staat zijn om samen een oplossing te bedenken en ze geloven niet dat kinderen zich vrijwillig gaan houden aan de gemaakte afspraken. Maar zodra ze met de bemiddelingskring gaan werken zien ze al binnen een paar weken de eerste resultaten. Kinderen voelen zich gezien en erkend, kinderen ervaren de school als veiliger en kinderen houden zich veel beter aan de regels of gemaakte afspraken. En naar een paar maanden kun je niet meer voorstellen hoe je ooit zonder de bemiddelingskring hebt gekund.

Wil je meer weten over het werken met kringen of over de structuur van de bemiddelingskring specifiek of wil je begeleiding bij het opstarten van een bemiddelingskring in je eigen school, neem dan met ons contact op, dan zorgen we samen dat de bemiddelingskring op jouw school ook een succes wordt.