Het zeggen van “goed zo” is zo ingeburgerd, het gebeurt zo automatisch dat we het vaak niet eens meer door hebben dat we het doen. Kijk eens in je eigen omgeving hoe vaak “goed zo” wordt gezegd, misschien nog wel vaker dan de naam van je kind. Er is niets mis met de woorden “goed zo” wel is het belangrijk om bewust te zijn van wat “goed zo” met je kind doet.
“Goed zo” staat voor mij gelijk aan belonen en complimenteren. Zeg je dus geen goed zo dan onthoudt jij je kind van een beloning en ziet je kind het dus als een straf. Er is al heel veel onderzoek gedaan naar belonen en straffen o.a. door Alfie Kohn en sinds deze week is er ook een Nederlands onderzoek uitgevoerd door Eddie Brummelman, klik hier voor het artikel in de NRC.
We worden steeds wijzer met opvoeden.
Het is als super dat de corrigerende tik en de time-out meer en meer naar de achtergrond aan het verdwijnen zijn en vervangen worden door straffen en belonen. Weet wel dat het doel van beide nog steeds hetzelfde is: het manipuleren van het gedrag van je kind naar iets wat jij goed en fijn vindt of wat zorgt voor korte termijn resultaten, gehoorzamen en rust.
Kinderen weten van nature wat goed en slecht is.
Als we belonen en straffen gebruiken om het gedrag van onze kinderen te manipuleren naar goed of gewenst gedrag dan zeggen we eindelijk dat je kind van nature niet goed is of geen goede moreel heeft. Veel onderzoek laat zien dat kinderen zelfs baby’s al op jonge leeftijd weten wat goed en slecht is, ze hebben dus een ingebouwde morele kompas. Mijn uitgangspunt is dat kinderen al perfect zijn, ze worden kennelijk perfect geboren.
Laat heel wat al perfect is, je kind.
Opvoeden is dus eigenlijk niets meer of minder dan zorgen dat ze perfect blijven. Dat ze zelf ontdekken hoe de wereld in elkaar zit, dat het gedrag wat ze vertonen voortkomt uit intrinsieke motivatie om het goed te doen. Dit in tegenstelling tot belonen waarbij er een extrinsieke motivatie ontstaat doordat we een beloning geven. Zodra je stopt met het geven van de beloning dan verdwijnt ook de motivatie om het te blijven doen. En het is nog schokkender. Bij een onderzoek onder kinderen werd gekeken wat ze intrinsiek heel graag deden, dus iets doen omdat het goed voelt of omdat ze het zelf leuk vinden. In dit onderzoek ging het over muziek maken. De onderzoekers gingen het maken van muziek belonen en later de beloning afbouwen. Wat bleek de intrinsieke motivatie die de kinderen vooraf hadden was significant afgenomen. Een groot deel van de kinderen stopte met het maken van muziek.
Wat doet goed zo, belonen of complimenteren met je kind.
1. Het manipuleert je kind.
Zodra we “goed zo” zeggen, belonen of een compliment geven dan doen we dat vaak omdat we een bepaalt gedrag willen zien, of gedrag wat ons op dat moment goed uitkomt. Nogmaals er is niets mis met de woorden “goed zo” het gaat meer om de intentie waarom je dat zegt. Het is goed om jezelf af te vragen wie bij het gewenste gedrag het meeste baat heeft, je kind of jij als ouder.
Weet dat jouw kind onbewust ook gaat manipuleren. Je kind deelt alleen iets met anderen omdat jij zegt “goed zo” en niet omdat het van binnen goed voelt, je verstoort dus de morele kompas.
Ik zou liever gaan voor manipuhelpen. Laat ze horen, zien of ervaren wat het effect is van hun gedrag op jou of op anderen. Ik vind het fijn om op te ruimen, als jij mij helpt. Manipuleren is eenrichtingsverkeer, jij wilt iets van de ander. Helpen is tweerichtingsverkeer, je werkt samen om iets te leren. Weet dat je als ouder dus ook iets leert.
2. Het maakt je kind onzeker.
Misschien nog wel belangrijker, niet het zeggen van “goed zo” maar het onthouden, het niet zeggen van “goed zo” maakt onzeker. Het geeft een waardeoordeel over het gedrag wat je kind laat zien. Je kind ervaart het als ze houden niet of minder van mij als ik iets niet doe of iets laat van wat mijn ouders willen.
Daarnaast leren ze niet om zelf te beoordelen of hun gedrag wel of niet bijdraagt aan hun eigen geluk of het geluk van anderen. Laat je kind zelf dansen, springen of juichen als het iets voor elkaar krijgt, in plaats van dat je kind naar jou gaat kijken en vraagt om goedkeuring.
3. Het verstoort de eigen ontwikkeling.
De belangrijkste is het derde en laatste punt. Het is onze taak als ouder om je kind te laten bloeien en groeien om je kinderen te laten ontdekken wat zij zelf interessant vinden, wat hen blij en gelukkig maakt, wat hun talent is.
Als je veel gaat prijzen dan verdwijnt hun eigen belangstelling. Door “goed zo” te zeggen verhoog je de druk om te presteren. Het moet de volgende keer dus minimaal even goed of beter. Als het daarna niet lukt dan ga je het liever vermijden dan dat je moet horen of voelen dat je er niet goed in bent, misschien was het eerste succes wel een toevalstreffer. De spanning en de onzekerheid staat optimaal presteren en excelleren in de weg.
Je ouders hebben jou de best mogelijke opvoeding gegeven.
Ik ga altijd uit van het beste van mensen, en zo ook bij ouders. Als je achteraf terugkijkt op je eigen opvoeding, ongeacht of je daar blij mee bent of niet. Weet dan dat je ouders hebben gedaan wat zij konden, met de ervaring, de kennis en hun achtergrond van toen.
Je kunt niet vragen waarom ze het niet beter hebben gedaan en al helemaal niet met de kennis van nu.
Wat als er een alternatief was?
Stel nu dat er een alternatief is voor belonen, complimenteren en “goed zo”. Iets wat heel gemakkelijk is om te leren, iets wat geen geld kost en jouw kind heel erg helpt en laten bloeien en groeien. Je hoeft het dus nog niet te weten, te kennen of te gaan doen. Denk, met dit ingedachte, dan eens na over hoe jij de volgende vraag beantwoordt.
Wat doe jij morgen met de kennis van nu?
Mijn vraag aan jou is, nu je het bovenstaande weet, nu dat jij je bewust bent van de schadelijke effecten van belonen, complimenteren en “goed zo” welke keuze maak jij dan? Ga je hiermee door of ga je op zoek naar hoe het anders kan?
Ik ben heel benieuwd naar jouw reactie, deel deze met anderen ouders door onder de blog een bericht achter te laten.
P.S. Ik kan me voorstellen dat ik je nu een beetje in verwarring achterlaat. En helemaal als je nu bewust de keuze hebt gemaakt om het anders te willen doen omdat je inziet hoe schadelijk het eigenlijk is.
Ik kan me goed voorstellen dat je nu denkt wat moet ik dan wel doen en hoe.
Lees dan deel 2 van deze blog: de drie alternatieven voor belonen, complimenteren en “goed zo”.