De meest gestelde vraag aan mij als ouderfluisteraar is: hoe kan ik afspraken maken met mijn kinderen die worden nagekomen. Ik zeg niet dat ik de waarheid in pacht heb, maar laat ze graag kennismaken hoe wij dit thuis regelen. En weet dat het niet alleen bij ons thuis goed werkt maar dat deze manier van afspraken maken bij tienduizenden gezinnen goed werkt. Ik laat je kennismaken met sociocratisch opvoeden en wijspraak, de opvolger van afspraak.
Van moeten naar willen.
Voor iemand, zoals ik die een hekel heeft aan het woord ‘moeten’, moet je eerst iets voor dat je krijgt wat je wil.
• Je moet af van controle.
• Je moet vertrouwen hebben.
• Je moet bereid zijn om los te laten.
• Je moet bereid zijn om fouten te maken.
Als je iets wilt wat werkt, als je afspraken wilt maken, als je afspraken wilt die werken, als je afspraken wilt die worden nagekomen.
Wat is sociocratisch opvoeden.
Misschien is opvoeden niet eens het juiste woord, maar ik heb nog geen beter woord. Een gezin is een groepje mensen, is een kleine leefgemeenschap. Binnen een leefgemeenschap is het belangrijk dat je voor elkaar zorgt. Opvoeden is vaak eenrichtingsverkeer als ouder heb je de wijsheid in pacht, waarbij ik meteen de vraag stel hoe je aan die wijsheid komt. Onderzoek laat namelijk zien dat mensen meer tijd investeren in puppytraining, dan in een training over opvoeden. Sociocratie is een bestuursvorm die uitgaat van gelijkheid van individuen. Het wordt regelmatig verward met democratie waar het één mens één stem leidend is. Het verschil is dat bij een democratische bestuursvorm de meerderheid wint, dat betekent dus dat de rest verliest, die hebben dus een ‘nep’ stem omdat hun stem niet gehoord. Bij een sociocratische bestuursvorm is er alleen een besluit wanneer alle aanwezigen geen overwegend beargumenteerd bezwaar hebben tegen het nemen van dat besluit. Deze bestuursvorm is op vele gebieden in te zetten: binnen bedrijven, scholen maar ook binnen je gezin.
Wat is wijspraak.
Wijspraak is de manier, de methode die ik binnen Happy Parents Happy Kids gebruik en ook toepas binnen mijn eigen gezin. Het is een manier om op een gelijkwaardige wijze met elkaar afspraken te maken. Deze afspraken hebben met de opvoeding te maken, maar gaan ook verder, het gaat ook over hoe willen wij als gezin samen leven, hoe willen wij als gezin functioneren. Ik zie wijspraak als de opvolger van afspraak, waarbij het duidelijk is dat je samen afspraken maakt, dat er geen ik focus is maar een wij focus, wat is voor ons allemaal goed, waar kunnen wij, als gezin, meeleven.
Wijspraak in de praktijk.
Omdat het over afspraken gaat binnen je gezin, die er ervoor zorgen dat iedereen goed kan functioneren binnen het gezin, dat het voor iedereen duidelijk is hoe jullie samenleven, kunnen de afspraken over bijna alles gaan. Het kan gaan over hoever je kind van huis mag bij het buitenspelen, het kan gaan over gezond eten, het kan gaan over het budget van de komende vakantie, het kan gaan over je telefoon gebruik als ouder.
Het gaat dus veel verder dan opvoeden, het gaat niet alleen over je kind of kinderen, maar het gaat ook over jou, als ouder maar ook als mens en onderdeel van het gezin.
Het is belangrijk om een goede voorbereiding te treffen om het gezinsoverleg of gezinskring te laten functioneren. Spreek van te voren af wat het doel is van de gezinskring, bepaal wie er mee doen en hoe vaak jullie bij elkaar komen.
Na deze voorbereiding ben je klaar voor jullie 2e gezinskring, de eerste was namelijk de voorbereiding en daarvoor gelden dezelfde spelregels.
Er is iemand die een idee of voorstel inbrengt. Daarna krijgt iedereen om de beurt de kans om zich een goed beeld te vormen en het voorstel te begrijpen, zonder daarbij al een menig te vormen, de vragen die je stelt zijn alleen om het voorstel beter te begrijpen. In de volgende ronde mag iedereen ook weer één voor één zijn mening geven, luister naar de ander en als je iets nog niet begrijpt, kun je een vraag stellen ter verduidelijking. De volgende rond is optioneel, het heet de verdiepingsronde, binnen deze ronde kun je nog zeggen of dingen vragen, heb je niets en heeft iedereen alles gezegd dan ga je naar de volgende ronde. Dit is de besluitvormingsronde, formuleer een voorstel en vraag of iedereen het er mee eens is. Heeft iemand een (zwaarwegend) bezwaar, beargumenteer dit dan en kom met een nieuw voorstel.
Het mooie is dat je een afspraak hebt gemaakt waar iedereen mee heeft ingestemd. Als je dit vergelijkt met regels, dan werkt het veel beter. Bij regels is er over het algemeen één iemand met de regels eens, de persoon die ze heeft opgesteld. Het nadeel is dat de andere mensen en / of kinderen zich niet verbonden voelen met de regel, en zich daardoor ook niet mede verantwoordelijk voelen om de regels na te leven. En juist dat laatste is de kracht van het maken van afspraken op een sociocratische wijze met de wijspraak methode.
Heel mooi die afspraken maar wat doe ik als mijn kinderen die afspraken niet nakomen.
Als eerste is het belangrijk om te beseffen dat het niet alleen de kinderen zijn die de afspraken niet nakomen. Wat voor consequentie zou jij als ouder willen als jij de afspraak niet na gekomen bent. Waarschijnlijk zal je niet komen met zaken als: het wegnemen van privileges, het inleveren van de telefoon, een week niet mogen gamen, twee dagen geen tv kijken, huisarrest of een andere vorm van straf. De kans is dan vrij groot dat je kind deze zaken ook niet fijn vindt en laat ik meteen een andere mythe ontkrachten, op de lange termijn werkt het ook niet.
Kennelijk was de afspraak nog niet goed genoeg, want ja waarom zou iemand zich niet aan een afspraak houden als je deze zelf mede hebt gemaakt. Wat je dus doet is de afspraak opnieuw inbrengen in de kring en kijken of jullie tot een betere afspraak kunnen komen.
Maar Conrad grijp jij dan nooit in? Nooit is wel heel absoluut, maar het liefste zo weinig als mogelijk. Ik wil de ‘macht’ die ik als ouder denk te hebben minimaal gebruiken. Natuurlijk verantwoordelijk voor mijn kind of kinderen. Mijn uitspraak is: als het niet levensgevaarlijk of grensoverschrijdend voor de ander, dan zie ik geen directe aanleiding om mijn ‘macht’ te gebruiken. Dat wil niet zeggen dat ik het goed vind dat een van de gezinsleden zijn of haar afspraak niet nakomt. Ik zal daar zeker over in gesprek gaan of mijn mening overgeven, maar dat is iets anders dan ingrijpen of een consequentie uitdelen. Als het vaker voorkomt, dan is de kans groot dat ik het in de eerstvolgende gezinskring ter sprake breng.
Het is de belangrijk dat je erop vertrouwt dat iedereen zijn best doen om de afspraken na te komen, en als dit regelmatig niet lukt, dat het belangrijk is om te achterhalen wat de onderliggende oorzaak hiervan is. Zodra dat je de onderliggende oorzaak weet kun je pas een betere afspraak maken tijdens het gezinsoverleg. Het is de dus belangrijk dat je bereid bent om leergeld te betalen, zie het maken van fouten of het niet nakomen van de gemaakte afspraken als investering. We hebben voldoende spreekwoorden die laten zien dat fouten (mogen) maken erg belangrijk is om te kunnen leren: door schade en schande wordt men wijs, het verstand komt met de jaren en waar gehakt wordt, vallen spaanders.
Vanaf welke leeftijd kunnen kinderen deelnemen aan een gezinsoverleg.
De ervaring leert dat kinderen vanaf een jaar of vier al kunnen deelnemen aan de gezinskring. Het kan zijn dat ze nog niet met alle onderwerpen goed kunnen meedenken, praten of beslissen, maar onderschat dit niet. Je kunt ook afspraken maken wie over welke afspraken, voorstellen of beslissingen mag meepraten. Misschien laat je een kind van 6 wel praten en beslissen waar jullie willen gaan wonen maar nog niet hoe hoog de hypotheek wordt die je gaat nemen. Het is dus ook zinvol om als ouders op deze wijze met elkaar te overleggen als het gaat over het nemen van beslissingen. De veel gehoorde uitspraak ‘maar wij zitten niet op één lijn als ouders’, kan daarmee ook naar de prullenbak. Om de simpele reden dat je samen hebt gezocht nog een afspraak of voorstel waar je beide achterstaat.
Wij hadden als ouders al afspraken voor dat onze dochter geboren werd, deze afspraken zijn dus ook geldig, maar moet je niet verwarren met regels. Onze dochter kan deze afspraken dus gewoon inbrengen als ze het hier niet mee eens is en dan gaan we opzoek naar een afspraak die wel voor iedereen acceptabel is.
Wat kun je nog meer met een gezinskring doen.
De afspraken die wij hadden voordat onze dochter actief meedeed aan de gezinskring kwamen voort uit de gezinsmissie die wij samen hebben gemaakt. Veel ouders denken dat ze allebei hetzelfde over zaken denken, de werkelijkheid is helaas veel weerbarstiger. Zeker stellen die al vele jaren samen zijn voor ze kinderen krijgen, denken dat ze over het opvoeden op één lijn zitten. Tijdens één van de eerste avond of dag van mijn workshops en trainingen gaan we aan de slag met het maken van een gezinsmissie. Waarbij ik ouders eerst alleen laat nadenken over wat zij belangrijk vinden in het leven, bij het opvoeden en wat ze graag zouden willen meegeven. Het lijstje met waarden wat hier uitkomt laat ik ze daarna met elkaar delen. En ik heb nog nooit meegemaakt dat dit overeen kwam. Soms is het totaal verschillend andere keren, lijkt het hetzelfde maar zit het verschil toch in de nuance.
Daarna gaan ze samen onderzoeken wat hun gezamenlijke gezinswaarden zijn en uiteindelijk schrijven ze deze als een gezinsmissie op, tijdens het onderzoeken kun je dus heel goed gebruik maken van de wijspraak methode.
Het mooie van een heldere gezinsmissie is, dat je het mooie principes zijn die je allemaal knt gebruiken bij zaken waar je nog geen afspraken over hebt gemaakt. In de vorm van: wat ik nu ga / wil doen, zodat binnen onze gezinsmissie passen? Ja, mooi gewoon doen ook al zijn hier nog geen afspraken over. Nee, dan kun je het nog steeds doen, maar dan is de kans vrij groot dat er daarna voor dit specifieke geval afspraken gemaakt gaan worden.
Wil je meer weten over hoe je zelf met een gezinsmissie aan de slag kunt gaan, lees dan mijn blog over het maken van een gezinsmissie.
Ik ben heel benieuwd wat jullie eerste afspraken zijn die je hebt gemaakt tijdens jullie gezinsoverleg en hoor graag hoe de wijspraak methode daarbij heeft geholpen. Laat het onder deze blog achter zodat ook andere ouders hiervan kunnen leren.